DOĞUM KONTROL İĞNELERİ

Doğum kontrol iğnelerinin tamamen farklı iki çeşiti bulunmaktadır.

1 - Depo Provera®: Sadece progesteron hormonu (DMPA: Depo-Medroksiprogesteron asetat) içerir. 3 ayda bir yapılır.

2- Mesigyna®: Hem östrojen hem progesteron içerir. Ayda bir yapılır

İğneler ilk defa adetin ilk 5 günü içerisinde kalçadan yapılarak kullanılmaya başlanır daha sonra belirlenen aralıklarla yapılır.

Etki mekanizmaları:
- Ovulasyonu (yumurtlamayı) baskılar
- Servikal mukusu kalınlaştırır
- Endometrial değişikliklere yol açar
- Tüplerdeki hareketliliği değiştirir


Yan etkileri:
Düzensiz adet kanaması
Amenore (adet görememe)
Normalden fazla büyümüş folikül
Kıllanmada artış
Osteoporoz (kemik erimesi)
Kilo değişiklikleri
Lipid kolesterol üzerinde olumsuz değişiklikler
Premenstural sendrom
Memelerde hassasiyet
Akne

Bu iğnelerin en sık görülen yan etkileri adet düzensizliğidir. Adetlerde düzensizlik, seyrelme, 2-3 ayda bir adet olma gibi düzensizlikler çok sık görülür. 3 aylık iğne yaptıranlarda bazen 6 ay 1 yıl kadar uzun adet olmama görülebilir. Adet düzensizliğine bu kadar sık sebep oldukları için genellikle ilk tercih olarak önerilen doğum kontrol yöntemi değillerdir ancak diğer yöntemleri kullanamayan hastalara önerilirler.

Kullanılmaması gereken durumlar:Gebelik ve gebelik şüphesi
Aktif karaciğer hastalığı
Meme kanseri ve şüphesi
Genital organ kanserleri
Nedeni bilinmeyen vaginal kanama


Aylık doğum kontrol iğneleri kullanımı bırakıldıktan 1-2 ay sonra gebe kalabilme yeteneği tekrar kazanılır. Bu süre 3 aylık iğnelerde 6-18 ay kadar uzun sürebilir. İğnenin yapılmasından sonra kanda sıfıra yani ölçülemeyecek kadar az düzeye inmesi kişiye göre değişmekle beraber ortalama 120-200 gün sürer.

Üç aylık iğneler (DMPA: Depo-Medroksiprogesteron asetat) östrojen içermediklerinden migreni olanlar, lipid-kolesterol yüksekliği olanlar, kalp hastalığı olanlar, 35 yaş üzerindekiler, sigara kullananlar tarafından da kullanılabilirler. Emzirme döneminde kullanılabilirler, sütü azaltmazlar. Yalnız bu iğneleri kullanan kadınlarda iğne kullanmayı keser kesmez gebe kalma yeteneği hemen geri kazanılamaz. Bu iğneler kalıcı olarak gebeliği engellemezler fakat iğne kullanmayı bıraktıktan sonra bir hatta birbuçuk yıla kadar gebelik mümkün olmayabilir. Bu nedenle kısa süreli korunmak isteyen ve sonrasında hemen gebe kalmak isteyen kadınlar için uygun yöntemler değildir.

Aylık iğneler ise doğum kontrol hapları gibi hem östrojen hem progesteron içerdikleri için etki, yan etki, kullanma yada kullanmama durumları açısından aynen doğum kontrol haplarına benzer özellik gösterirler. Doğum kontrol hapları konusunda yazılan uyarılar bunlar için de aynen geçerlidir.

Bu iğneleri kullanırken gebe kalanların bebeklerinde herhangi bir anomali (teratojen etki) yaptıkları izlenmemiştir.

3 aylık iğnelerle (Depo-Provera) korunmak ne kadar başarılıdır?
3 aylık korunma iğneleri yüksek başarı oranına sahiptir. Bu yöntemler korunurken gebe kalma riski yüzde 1 den azdır. (1000'de 3)


Doğum kontrol iğneleri doğumdan ne kadar sonra kullanılabilir?
3 aylık olanlar doğumdan sonra emzirme varsa doğumdan 6 hafta sonra, emzirme yoksa doğumdan 3 hafta sonra kullanılmaya başlanabilir. Aylık olanlar doğumdan sonra emzirme varsa doğumdan 6 ay sonra, emzirme yoksa doğumdan 3 hafta sonra kullanılmaya başlanabilir.


3 aylık korunma iğnesini bıraktım fakat adet göremiyorum?
Bu iğneler (depo-provera) kullanırken yada kullanmayı bıraktıktan sonra adet gecikmesine sebep olabilir. Bazen bu iğne ile korunmayı bıraksanız bile adetlerinizin tekrar başlaması 1 yıl hatta 18 ayı bulabilir. Bu arada adetlerinizdeki gecikmenin sebebi gebelik de olabilir düşüncesiyle gebelik testleri yaptırmanız faydalı olacaktır. Adetlerinizdeki bu gecikme sizin gebe kalamayacağınız anlamına gelmez, bu iğneler bırakıldıktan sonra gebe kalmayı engellemezler, sadece adetlerde gecikme olur.


Sadece progesteron içeren korunma yöntemleri ile ilgili önemli bilgiler:
(Aşağıdaki bilgiler sadece progesteron içeren haplar (minipill), progesteron içeren 3 aylık korunma iğneleri ve cilt altı implantlar için geçerlidir.)

- Oral kontraseptiflerden (OKS) farklı olarak yaş sınırı yoktur, 35 yaş üzerinde de kullanılabilir.
- Doğumdan sonra emzirenlerde kullanmaya başlamak için 6 hafta geçmesi gerekirken, emzirmeyenler doğumdan hemen sonra kullanmaya başlayabilir.
- Düşük yada kürtajlardan hemen sonra kullanmaya başlanabilir.
- Sigara içenler de kullanabilir.
- Tansiyon yüksekliği aşırı olmadığı sürece ve kontrol altında olduğu sürece kullanılabilir.
- Geçmişte damar tıkanıklığı (DVT) öyküsü olanlar kullanabilir, damar tıkanıklığı halen mevcutsa kullanılmamalıdır.
- Kolesterol yüksekliğinde kullanılabilir.
- Kalp kapak hastalığı olanlar kullanabilir.
- Migren aurasız ise kullanılabilir.
- Epilepsi hastaları kullanabilir.
- Endometriyozis hastaları kullanabilir.
- Over (yumuralık) kisti olanlar kullanabilir.
- Rahim ağzında (servikste) iyi huylu hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Memede iyi huylu kist v.b hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Myomu olanlar kullanabilir.
- Pelvik enfeksiyonu olanlar kullanabilir.
- Diabet (şeker hastalığı) eğer böbrek, göz, damar gibi organlarda hasar yaratmamışsa engel teşkil etmez..
- Guatr (hipertroidi veya hipotroidi) engel teşlik etmez.
- Safra kesesi taşları engel teşkil etmez.
- Siroz veya karaciğer tümörü olanlar kullanmamalıdır.
- Aktif viral hepatit durumunda kullanılamaz, taşıyıcılar kullanabilir.
- Anemi, talasemi, orak hücreli anemi durumlarında kullanılabilir.
- Rifampisin ve griseofulvin dışındaki antibiyotiklerle aynı anda kullanımından etkilenmez.


3 ayda bir uygulanan DMPA: Depo-Medroksiprogesteron asetat 'ın gebelikten koruma dışında ek faydaları:
- Pelvik enflamatuar hastalık (PID) riski azalır
- Endometriozise bağlı ağrılar azalır
- Oral hücreli anemide kriz riski azalır
- Endometrium kanseri riski azalır
- Epileptik kriz riski azalır
- Menopozaa bağlı ateş basması v.b şikayetler azalır
- Dış gebelik riski azalır
- Aşırı ve düzensiz kanamalar azalır
- Endometrial hiperplaziyi önler
- Kansızlığı önler (kanama azaldığı için)
- Adet sancılarını (dismenore) azaltır